Kara umowna od podszewki

Kara umowna stanowi sankcję cywilnoprawną wynikającą z umowy, nakładaną na dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego. Sankcja ta polega na obowiązku zapłaty określonej sumy pieniężnej.

Kara umowna może być ustalona:

• w umowie głównej jako dodatkowe zastrzeżenie umowne,
• w osobnej umowie, szczególnie uzupełniającej umowę główną, oraz, zgodnie z dominującym poglądem, we wzorcu umownym.

Kara umowna może być przewidziana jako rekompensata za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego lub pozaumownego, obejmując zarówno główne obowiązki dłużnika, jak i jego obowiązki uboczne. Dopuszczalne jest zastrzeżenie więcej niż jednej kary umownej, co pozwala stronom na określenie różnych kar umownych za różne uchybienia dłużnika.

Kara umowna może być ustalona na przykład:

• w przypadku niewykonania zobowiązania zawartego w umowie przedwstępnej,
• w przypadku odstąpienia od umowy z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, jeśli uchybienie to stanowi podstawę odstąpienia od umowy przez wierzyciela.

W odniesieniu do odstąpienia od umowy z powodu zwłoki dłużnika, Sąd Najwyższy orzekł, że wierzyciel nie może domagać się jednocześnie kary umownej za zwłokę oraz kary umownej za odstąpienie od umowy, jeśli umowa przewiduje obie te kary.
Co istotne kara umowna może być zastrzeżona wyłącznie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań niepieniężnych. Dla zobowiązań pieniężnych przewidziano instytucję odsetek umownych za opóźnienie.

Kara umowna jest należna wierzycielowi w formie pieniężnej, zaś strony mogą ustalić walutę, w której kara będzie wyrażona. Wymogiem ustawowym jest, aby kara umowna była określona jako konkretna suma pieniężna, której wysokość może być ustalona na różne sposoby, m.in. jako procent wartości głównego świadczenia za każdy dzień zwłoki.

Zgodnie z art. 483 k.c., kara umowna może być przewidziana na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Wierzyciel ma prawo domagać się kary umownej lub odszkodowania za zwłokę, w zależności od sytuacji.

Strony mogą również zastrzec możliwość zwolnienia się dłużnika z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Warto podkreślenia jest, że w uchwale z 9 grudnia 2021 r. Sąd Najwyższy uznał, że możliwe jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania przez wierzyciela czynności niezbędnej do spełnienia świadczenia przez dłużnika.

W ramach swobody umów strony mogą ustalić, że dłużnik będzie zobowiązany do zapłaty określonej sumy pieniędzy z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, nawet wówczas, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania będzie następstwem okoliczności, za które z mocy ustawy nie ponosi odpowiedzialności. Jednocześnie zważyć należy, że zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody.

Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie doznał szkody.

Oceniając wysokość kary umownej w związku z podniesieniem zarzutu jej miarkowania, należy jednak brać pod uwagę istnienie szkody oraz jej rozmiar. Brak szkody lub jej nieznaczna wysokość – którą należy oceniać w stosunku do odszkodowania należnego wierzycielowi na zasadach ogólnych – może tworzyć odpowiednie kryterium redukowania kary umownej. Ciężar dowodu, że wierzyciel nie doznał szkody spoczywa na dłużniku.

Szkoda spowodowana niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania każdorazowo determinuje interes wierzyciela chroniony przez zapłatę kary umownej. Strony zastrzegając w umowie karę umowną dokonują w istocie kalkulacji przyszłej hipotetycznej szkody. W przypadku zgłoszenia żądania zasądzenia kary umownej z tytułu zwłoki w usunięciu wad, która została już zaspokojona w drodze skorzystania z innego zabezpieczenia, funkcje obu zabezpieczeń w razie ich zrealizowania pokrywają się.

Skoro kara umowna jest sposobem na kompensatę szkody, to sprzeczne z zasadami słuszności kontraktowej jest jej traktowanie przez wierzyciela jako instrumentu niezasadnego wzbogacenia się kosztem dłużnika.

Warto zwrócić również uwagę na Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2023 r., który precyzuje, że:
Art. 483 § 1 k.c. określa minimalną treść klauzuli umownej zastrzegającej karę umowną, zaś granice kształtowania treści klauzuli wyznacza art. 3531 k.c.

Do koniecznych elementów ważnej klauzuli umownej kreującej obowiązek zapłaty kary umownej należy zaliczyć określenie zobowiązania (albo pojedynczego obowiązku), którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie rodzi obowiązek zapłaty kary oraz określenie sumy pieniężnej mającej stanowić naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 483 § 1 k.c.).

Strony umowy korzystają ze swobody w oznaczeniu sumy stanowiącej karę umowną (art. 3531 k.c.), ich ustalenia muszą być jednak na tyle precyzyjne, aby umożliwiały obiektywne jej oznaczenie.

Ważne jest poprawne zredagowanie treści umowy również w zakresie zastrzeżenia kary umownej dlatego warto zwrócić się po fachową pomoc.
W razie pytań pozostajemy do dyspozycji i zapraszamy do kontaktu.