Co zrobić, gdy mówią o mnie źle – czyli naruszenie dóbr osobistych pod lupą…

Co zrobić, gdy mówią o mnie źle – czyli naruszenie dóbr osobistych pod lupą…

W polskim systemie prawnym dobra osobiste są szczególnie chronione, a jednym z najważniejszych z nich jest dobre imię. Naruszenie dobrego imienia, zniesławienie czy inne formy naruszenia dóbr osobistych mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Niżej zostaną omówione kluczowe kwestie związane z naruszeniem dóbr osobistych, ze szczególnym uwzględnieniem dobrego imienia, podstawy prawne ochrony oraz dostępne środki prawne dla osób poszkodowanych.

Definicja dóbr osobistych

Dobra osobiste to niemajątkowe wartości przysługujące każdej osobie fizycznej i prawnej, które są ściśle z nimi związane. Polskie prawo cywilne nie zawiera zamkniętego katalogu dóbr osobistych, co pozwala na ich szerokie interpretowanie w zależności od rozwoju społeczno-kulturowego. Przykładami dóbr osobistych wymienionymi w art. 23 Kodeksu cywilnego są m.in.: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko czy wizerunek.

Jednym z kluczowych dóbr osobistych jest dobre imię, które obejmuje szacunek, jakim dana osoba cieszy się w społeczeństwie oraz reputację zawodową. Naruszenie tego dobra osobistego ma miejsce, gdy dochodzi do działań lub wypowiedzi, które mogą obniżyć czyjeś poważanie w oczach innych lub wpłynąć negatywnie na jego ocenę w środowisku zawodowym, rodzinnym czy społecznym.

Podstawa prawna ochrony dóbr osobistych

W polskim prawie ochrona dóbr osobistych wynika przede wszystkim z przepisów Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego, dobra osobiste człowieka, w tym dobre imię, podlegają ochronie prawnej. Art. 24 stanowi, że osoba, której dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone, może żądać zaniechania takiego działania, usunięcia skutków naruszenia oraz ewentualnego zadośćuczynienia lub odszkodowania.

Ochrona dóbr osobistych wynika również z Konstytucji RP. Art. 30 i 47 Konstytucji gwarantują ochronę godności człowieka oraz prawa do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia. Te przepisy wskazują na fundamenty prawne ochrony dóbr osobistych w polskim systemie prawnym.

Naruszenie dobrego imienia

Naruszenie dobrego imienia to działanie, które prowadzi do utraty szacunku społecznego danej osoby. Może to obejmować różnorodne formy, w tym zniesławienie, oczernianie, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji lub obraźliwe wypowiedzi na temat osoby lub firmy.

Dobre imię można naruszyć zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej – w mediach, Internecie, czy też w bezpośrednich kontaktach międzyludzkich.

Należy podkreślić, że naruszenie dobrego imienia nie zawsze musi wiązać się z działaniem celowym – nawet nieumyślne rozpowszechnianie fałszywych informacji może zostać uznane za naruszenie tego dobra osobistego.

Co więcej, nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne, takie jak spółki, mogą dochodzić ochrony swojego dobrego imienia na podstawie przepisów dotyczących dóbr osobistych.

Środki prawne w przypadku naruszenia dóbr osobistych

Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może skorzystać z kilku narzędzi prawnych w celu ochrony swoich praw. Do najważniejszych środków prawnych należą:

1. Żądanie zaniechania naruszeń – Poszkodowany ma prawo żądać, aby sprawca naruszenia zaprzestał działań godzących w jego dobra osobiste, np. usunął obraźliwe treści, które zostały zamieszczone w internecie.
2. Żądanie usunięcia skutków naruszenia – Osoba pokrzywdzona może domagać się od sprawcy podjęcia działań naprawczych, np. opublikowania sprostowania, przeprosin lub usunięcia fałszywych informacji.
3. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – W przypadku szkody niemajątkowej (psychicznej, moralnej) wynikającej z naruszenia dóbr osobistych, poszkodowany może ubiegać się o rekompensatę finansową.
4. Odszkodowanie – W sytuacji, gdy naruszenie dóbr osobistych spowodowało szkodę majątkową, np. w postaci utraty kontraktów lub klientów, możliwe jest dochodzenie odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Zniesławienie a zniewaga

Naruszenie dobrego imienia często wiąże się z dwoma przestępstwami określonymi w Kodeksie karnym: zniesławieniem (art. 212 KK) oraz zniewagą (art. 216 KK).

• Zniesławienie polega na pomówieniu innej osoby, instytucji lub firmy o postępowanie lub cechy, które mogą ją poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania określonych czynności, np. zawodowych.

Przepisy dotyczące zniesławiania:
Art. 212. [Zniesławienie] § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Art. 213. [Wyłączenie bezprawności zniesławienia] § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
1)dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
2)służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

• Zniewaga natomiast odnosi się do działania mającego na celu poniżenie drugiej osoby w sposób bezpośredni, np. obraźliwe wypowiedzi skierowane do konkretnej osoby.
Przepisy:
Art. 216. [Zniewaga] § 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Naruszenia dóbr osobistych w Internecie

W dobie rozwoju technologii i mediów społecznościowych problem naruszeń dóbr osobistych, w tym dobrego imienia, zyskuje na znaczeniu. Anonimowość w sieci często powoduje, że użytkownicy czują się bezkarni, publikując treści naruszające czyjeś dobra osobiste. Jednak nawet w przypadku anonimowych komentarzy istnieją sposoby na dochodzenie sprawiedliwości.

Osoby, które czują się poszkodowane, mogą dochodzić swoich praw zarówno na drodze cywilnej, jak i karnej. Polskie prawo dopuszcza możliwość ustalenia tożsamości osób dokonujących naruszeń, co pozwala na skierowanie sprawy do sądu.

Ochrona dóbr osobistych, w tym dobrego imienia, jest istotnym elementem polskiego systemu prawnego. Osoby, które czują się pokrzywdzone naruszeniami swoich praw, mają szeroki wachlarz środków prawnych, by bronić swojego dobrego imienia i innych dóbr osobistych. Zastosowanie odpowiednich przepisów prawa cywilnego oraz karnego pozwala na skuteczne przeciwdziałanie naruszeniom, zarówno w świecie rzeczywistym, jak i w przestrzeni

wirtualnej.
Pozostajemy do Państwa dyspozycji, zapraszamy do kontaktu oraz do śledzenia naszych mediów społecznościowych.
Adwokat Agnieszka Juchno-Marcjan

FACEBOOK | INSTAGRAM | LINKEDIN |